Een heerlijke struindag die bol staat van gezelligheid

Wie de Vierdaagse van Nijmegen voltooit, krijgt gladiolen. Maar ook deze nieuwe variant levert je mooie beloningen op: een heerlijke struindag die bol staat van gezelligheid, en waarbij je heel wat onbekende hoekjes en straatjes van Neerlands oudste stad ontdekt. De kans is bovendien groot dat je nieuwe vrienden maakt. Bijvoorbeeld als je met elkaar in een voormalig klooster bijzondere biertjes proeft. Een eendaagse waarbij vooral cultuur en het Bourgondische leven centraal staan.

We beginnen met goed nieuws: we hoeven tijdens deze Eendaagse van Nijmegen niet over de lastige Zevenheuvelenweg, met hier en daar een stijgingspercentage van zes procent en een hoogteverschil van 52 meter. Oef, dat lucht op. Tijdens deze wandeling zijn de stijgingspercentages te verwaarlozen. En het gaat bovendien meer om gezellig samen zijn dan om prestaties neer te zetten. Na koffie met gebak – dat begint al heel ontspannen – beginnen we aan de boeiende stadswandeling door de smalle straatjes en steegjes in het historische centrum. Stadsgids Mariëlle steekt meteen van wal. “Nijmegen heeft een geschiedenis die meer dan tweeduizend jaar teruggaat.” We knikken onder de indruk. “Hoewel ook andere steden aanspraak maken op de titel gooit Nijmegen hoge ogen als oudste stad van Nederland.”

Met dank aan de Romeinen
Terwijl we richting het prachtige Valkhofpark met de St. Nicolaaskapel lopen, vervolgt Mariëlle haar verhaal. “Toen de Romeinen hier nog rondwandelden, was Nijmegen onderdeel van de Limes, de grens tussen het Romeinse Rijk en de Germaanse gebieden. Op een heuvel aan de Waal werd een groot fort, een castra, gebouwd. Daarvan zijn nog enkele onderdelen bewaard gebleven. Tijdens opgravingen komen nog steeds nieuwe Romeinse vondsten tevoorschijn. Naast het Romeinse castra werd een handelsnederzetting gevormd. Dat bood de slimme Romeinen bescherming en meteen een afzetmarkt. De naam Nijmegen is dan ook afgeleid van de Latijnse naam ‘Novio-magus’, wat ‘nieuwe markt’ betekent. In de derde eeuw verlieten de Romeinen het fort, maar Noviomagus bleef bestaan.”

Hooggelegen Valkhof
Wat later komen we uit bij een van de meest tot de verbeelding sprekende bezienswaardigheden in het centrum: de resten van het Valkhof. In 1155 liet Frederik Barbarossa deze burcht voltooien en de geschiedenis ervan vermelden in een gevelsteen. Het hooggelegen Valkhof – tegenwoordig een mooi stadspark – biedt een geweldig uitzicht op de Waal. Op de heuvel zelf kunnen we nog de Sint-Nicolaaskapel en de Barbarossa-ruïne bekijken.

Heel prettige variant
Al wandelend concluderen we dat deze eendaagse toch wel een heel prettige variant is op dé wandeltocht der wandeltochten. Je loopt geen blaren op en je leert ook nog wat vaderlandse geschiedenis. Met dank aan Mariëlle. “In de middeleeuwen was Nijmegen uitgegroeid tot een aanzienlijk centrum en verwierf de stad formeel haar stadsrechten. Onder de Hertog van Gelre werd Nijmegen zelfs de voornaamste van de vier Gelderse hoofdsteden. Bovendien werd zij een Hanzestad.” We slaan de weetjes op, maar merken inmiddels dat de magen beginnen te knorren. Ah, ook daar weet Mariëlle raad mee. Ze leidt ons naar lunchlocatie De Waagh. Al in de middeleeuwen werd hier op de Grote Markt boter gewogen. Toen er in de 17^e eeuw een nieuw Waaggebouw werd gebouwd, veranderde niet alleen het uiterlijk, ook de functie. Het oostelijke deel herbergde de stadswaag en in het westelijke deel kwam de vleeshal. Tegenwoordig is diezelfde Waagh nog steeds een plek waar de locals (en wij) graag samenkomen. Vooral om te genieten van een heerlijke koffie of een smakelijke lunch.

Tegenslag en rampspoed
Dan weer naar buiten, waar we ook de tegenspoed van de stad te horen krijgen. “Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd Nijmegen meerdere malen belegerd. Zowel door de Spanjaarden als door het leger van Prins Maurits. Met de Vrede van Nijmegen in 1678 keerde de rust terug. De laatste keer dat Nijmegen in de vuurlinie lag, was tijdens de Tweede Wereldoorlog. In mei 1940 was het de eerste Nederlandse stad die in Duitse handen viel. Tijdens operatie Market Garden werd er in en rond de stad zwaar gevochten om de Waalbrug onbeschadigd in handen te houden. Een herinnering aan het zware bombardement van 22 februari 1944 vormt het huidige Plein 1944. Het bombardement kostte honderden Nijmegenaren het leven en heeft letterlijk en figuurlijk een gat in Nijmegen achtergelaten.”

Bierproeverij in voormalig klooster
Gelukkig is het klooster van Sint Jan bewaard gebleven. Want dat levert de laatste beleving op vandaag. In 1196 liet Graaf Alardus een hospitaal bouwen. Het gebouw werd kort daarna toegewezen aan de Johannieters, een militaire kloosterorde die deelnam aan kruistochten en zorg droeg voor pelgrims. De monniken stichtten er een klooster en een pelgrimshuis. Aan het hoofd stond de commandeur, ofwel de Commanderije van de orde van Johannes de Doper van het Heilig Hospitaal te Jeruzalem. Vandaar de huidige naam ‘Commanderie van St. Jan’. Nu is het een pelgrimsoord voor onder andere vermoeide wandelaars. Na een korte rondleiding volgt een heerlijke proeverij. Dat smaakt tijdens zo’n gezellige Eendaagse. Tijdens deze laatste meters denken we aan het slot van het historische Vierdaagselied: “Want wij zijn één voor allen,
en allen zijn wij één.
Zo willen wij door Nederland en door het leven heen.” En met nieuw gemaakte vrienden lopen we gezamenlijk terug naar het Stationsplein.

Waarom gladiolen?
Wie na vier dagen wandelen (in dit geval één dag) de Via Gladiola bereikt, wordt beloond met gladiolen. Die traditie voert terug naar de Romeinse tijd. De gladiool wordt ook wel zwaardlelie genoemd. De bladeren van de bloem zijn scherp en lopen spits toe, net zoals bij een zwaard. De Romeinen noemden het zwaard gladius, een kleiner zwaard heette gladiolus. Een gladiator was een zwaardvechter die in de Romeinse arena op leven en dood streed om het publiek te vermaken. De verliezer liet het leven, de winnaar werd bedolven onder gladiolen: symbool van kracht en overwinning. Ook bij de Vierdaagse van Nijmegen is kracht bepalend om uiteindelijk de eindstreep te halen. Mét gladiolen dus. En in gedachten bij deze Eendaagse ook.

‘De boeiende stadswandeling leidt ons door de smalle straatjes en steegjes in het historische centrum’